مدیریت علف‌های هرز (قسمت سوم) (قسمت سوم)
مدیریت علف‌های هرز (قسمت سوم) (قسمت سوم)
مدیریت و کنترل علف‌های هرز
مدیریت و کنترل علف‌های هرز با شعله
مدیریت و کنترل علف‌های هرز با آتش به استفاده مستقیم از حرارت بالا (۹۰ تا ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد) بر روی علف‌های هرز در یک مدت زمان کوتاه گفته می‌شود. حرارت باعث انبساط آب داخل بافت‌های علف‌های هرز و پاره شدن دیواره‌های سلولی می‌شود و گیاه بلافاصله تغییر رنگ می‌دهد و پس از چند روز قهوه‌ای شده و از بین می‌رود.
مزایا
- از آتش می‌توان برای کنترل علف‌های هرز درمراحل مختلف نظیر آماده‌سازی بستر کشت، شخم کور و وجین پس از سبز کردن استفاده کرد.
- علف‌های هرز پهن‌برگ را بهتر می‌توان با آتش کنترل کرد. علف‌های چمنی هنگامی که به ارتفاع ۵/۲ سانتی‌متر می‌رسند به آتش تا حدودی مقاوم می‌شوند.
- آتش می‌تواند علف‌های هرز کوچک (درمرحله ۱ تا ۲ برگی) را بسیار خوب کنترل کند، هنگامی که علف هرز بیش از پنج برگ حقیقی داشته باشد، احتمال کنترل موفقیت‌آمیز آن با آتش به شدت کاهش می‌یابد.
زمان
- علف‌های هرز ذرت را در زمانی که محصول ۴ تا ۵ سانتی‌متر ارتفاع دارد و در مرحله بعد زمانی که ۱۵ تا ۲۵ سانتی‌متر ارتفاع دارد می‌توان با آتش کنترل کرد.
- علف‌های هرز غلات دانه‌ریز را در زمانی که گیاهچه محصول ۲ تا ۳ سانتی‌متر و در مرحله بعد زمانی که ۲۵ سانتی‌متر ارتفاع دارد می‌توان با آتش کنترل کرد.
تجهیزات
استفاده از شعله‌افکن‌های کوچک که در پشت کارگر نصب شده و از جنس فولاد است و یا شعله افکن‌های بزرگ برای این‌کار مناسب هستند.
روش‌ها
- از فشار گاز و سرعت حرکت شعله افکن می‌توان برای کنترل حرارت استفاده کرد. شعله افکن را می‌توان با حرارت بالا مستقیماً به سمت قاعده گیاه به مدت یک دهم ثانیه نگه داشت. شعله افکن باید به رنگ آبی باشد.
- برای پی بردن به آسیب دیدن گیاه از آتش شعله افکن، یک برگ را با انگشتان خود لمس کنید. اگر اثر انگشت شما بر روی برگ باقی ماند، برگ از آتش آسیب دیده است. این آزمون را بر روی علف هرز و محصول زراعی انجام دهید تا مطمئن شوید که علف‌های هرز، آسیب دیده‌اند و گیاه زراعی سالم مانده است.
ملاحظات
- بهترین زمان برای مدیریت و کنترل علف‌های هرز با آتش، روزهای گرم و خشک هستند. زیرا برای کنترل موفقیت آمیز، علف‌های هرز باید خشک باشند.
- مانند دیگر روش‌های مدیریت و کنترل علف‌های هرز ، برای اطمینان از موفقیت این روش به مهارت و تجربه بالای کاربران نیاز است تا علف هرز کامل کنترل شده و حداقل خسارت به گیاه زراعی وارد شود.
- برای رسیدن به بهترین نتیجه، سرعت کارگر یا تراکتور درحین عملیات باید ثابت و یکنواخت باشد.
شخم پشته‌ای
پشته‌ها در آخرین عملیات خاک‌ورزی برای احداث زمین ایجاد می‌شوند و دو یا چند فصل باقی می‌ماند.
مزایا
- از شخم پشته‌ای می‌توان برای کنترل موفقیت‌آمیز علف‌های هرز و کاهش عملیات شخم درون مزرعه‌ای استفاده کرد.
- شخم پشته‌ای امکان کاشت زودتر را در مناطقی که بهار مرطوب و خاک سنگین دارند، فراهم می‌کند.
زمان: بیش از یک فصل.
تجهیزات
تجهیزات شخم پشته‌ای شامل ماشین‌های کاشتی است که برای کاشت در میان کاه و کلش سازگار شده‌اند. همچنین می‌توان از کولتیواتورهای مجهز به دیسک هم استفاده کرد.
روش‌ها
- پشته‌ها در آخرین عملیات احداث مزرعه در محصول ذرت و یا ابتدای پاییز و پس از کودسبز یا محصولات علوفه‌ای احداث می‌شوند.
- نوک پشته‌ها مسطح بوده و حدود ۳۰ سانتی‌متر عرض دارند و با یک کودسبز یک‌ساله کشت می‌شوند.
- در بهار، کولتیواتور یا ماشین بذرکار با حرکت در پشته، قسمت بالای خاک، کاه و کلش و علف‌های هرز را جدا می‌سازد.
ملاحظات
- هنگام شخم پشته‌ای بهتراست زمین خشک باشد.
- بیشترین کارآیی شخم پشته‌ای در خاک‌های سنگین است که رطوبت زیادی در بهار دارند، این شخم در خاک‌های شنی و خشک کارآیی چندانی ندارد.
روش‌های دیگر مدیریت و کنترل علف‌های هرز
قطع‌کردن
از قطع کردن می‌توان برای کنترل علف‌های هرز استفاده کرد، زیرا باعث تخلیه ذخایر علف‌های هرز چندساله و پیشگیری از رسیدن آنها به گلدهی می‌شود. از قطع کردن می‌توان برای کنترل علف‌های هرز محصولات علوفه‌ای، کودهای سبز و مناطق مجاور مزارع (حاشیه‌ها، کنار جاده‌ها نهرها) استفاده کرد. بسیاری از علف‌های هرز به خوبی و کیفیت بالای گیاهان علوفه‌ای هستند، بنابراین می‌توان به جای قطع کردن، علف‌های هرز را توسط دام چراند. همچنین علف‌های هرز قطع شده را می‌توان به عنوان علوفه‌ای مناسب به مصرف دام رساند.
زمان قطع کردن اهمیت زیادی دارد و باید منطبق با آسیب پذیرترین مرحله رشدی علف هرز باشد. مناسب‌ترین زمان قطع‌کردن علف‌های هرز یک‌ساله دقیق قبل از گلدهی و در علف‌های هرز چندساله، بین مرحله تکمیل تعداد برگ‌ها و گلدهی است. قطع گیاهان مرتعی به تخلیه عناصر غذایی در محل ریشه علف‌های هرز کمک می‌کند در حالی‌که قدرت رقابت محصولات علوفه‌ای چندساله را افزایش می‌دهد.
وجین دستی
وجین دستی با آن‌که نیروی کارگری زیادی می‌طلبد، اما گاه بهترین روش کنترل علف‌های هرز است. وجین دستی زمانی که قرار است علف‌های هرز خاصی کنترل شوند، مانند علف‌های هرز بیمار یا علف‌های هرزی که در حال ورود به گلدهی هستند بهترین روش کنترل است. وجین دستی امتیازاتی دارد که عبارتند از:
- پیشگیری از ظهور علف‌های هرز در آینده
قطع علف‌های هرز پیش از گلدهی، شیوع علف‌های هرز در آینده را به دشت کاهش می‌دهد. هر علف هرزی که به گلدهی برسد، هزاران بذرتولید می‌کند. بنابراین پیشگیری از گلدهی هر علف هرز، از ظهور هزاران علف هرز در آینده پیشگیری می‌کند.
کنترل بیماری‌ها
وجین دستی گیاهان بیمار می‌تواند از شیوع بیماری‌ها پیشگیری کند. مزارع سیب‌زمینی معمولاٌ به طور منظم وجین دستی می‌شوند تا گیاهانی که نشانه‌های بادزدگی دارند از مزرعه خارج شوند. علف‌های هرزی که می‌توانند باعث بیماری محصولات زراعی شوند نیز با وجین دستی از مزرعه خارج می‌شوند (به عنوان مثال تاج‌ریزی باعث انتقال عوامل بیماری‌زای سیب زمینی و ترب وحشی باعث انتقال آفات کلزا و همچنین بسیاری از علف‌های هرز باعث سرایت ارگوت می‌شوند).
کیفیت محصول زراعی
بعضی علف‌های هرز می‌توانند کیفیت محصول زراعی را کاهش دهند، به ویژه اگر نتوان بذر علف‌های هرز را به سادگی از بذر محصول جدا کرد. به عنوان مثال، جداسازی بذر تاج‌ریزی از سویا دشوار است و باعث تغییر رنگ دانه‌ای سویا می‌شود. بذور شلغم وحشی می‌توانند کیفیت روغن کلزا را کاهش دهند. باید قبل از برداشت محصول، کلیه علف‌های هرز مشکل سازرا قبل از رسیدن به گلدهی به وسیله وجین دستی کنترل کرد.
حفظ بذر تمیز و خالص
هنگامی که بذر محصول زراعی برای کاشت در فصول بعد انبارداری می‌شود، پیشگیری از آلودگی این بذرها با بذر علف‌های هرز اهمیت زیادی دارد. بنابراین وجین دستی کلیه علف‌های هرز قبل از گلدهی آنها توصیه می‌شود. گاه کشاورزان می‌توانند یک منطقه کوچک را برای نگهداری بذر گیاهان زراعی انتخاب کنند و این منطقه را عاری از علف هرز نگه دارند.
راه حل مدیریت و کنترل علف‌های هرز
- تاتاری
تاتاری معمولاً با استقرار یک پوشش متراکم و یکنواخت یونجه یا شبدر قرمز به خوبی کنترل می‌شود. محصول علوفه‌ای سه بار در طول فصل برداشت می‌شود. این برداشت‌ها باعث کاهش ذخایر قندی ریزوم‌های تاتاری تا حدی می‌شود که گیاه کاملاً ضعیف می‌گردد. اگر شیوع تاتاری شدید باشد می‌توان مزرعه را یک‌سال آیش گذاشت تا در این مدت با آن مبارزه کرد. در این دوره به تاتاری اجازه رشد مجدد داده می‌شود و سپس مزرعه شخم زده می‌شود و این عملیات چهار تا پنج بار تکرار می‌شود تا مشکل برطرف گردد.
یولاف وحشی
یولاف وحشی علف هرزی یک‌ساله است که بذر آن می‌تواند چندین سال در خاک به حالت خواب باقی بماند. یولاف وحشی یکی از مشکل‌سازترین علف‌های هرز مزارع غلات دانه‌ریز است. یولاف وحشی را می‌توان با تناوب زراعی محصولات ردیفی و یا علوفه‌ای به همراه غلات دانه‌ریز و همچنین شخم کور غلات بهاره کنترل کرد. از جمله روش‌های دیگر کنترل یولاف وحشی می‌توان به کشت مخلوط غلات دانه‌ریز یا کشت تأخیری آنها اشاره کرد که در این حالت، یولاف وحشی که در ابتدای فصل جوانه زده است را می‌توان با شخم پیش از کاشت کنترل کرد.
علف شیر (شیرپنیر)
علف شیر را می‌توان با تناوب یونجه یا شبدر قرمز یا کشت گندم سیاه بهاره کنترل کرد.
علف گندمی (بیدگیاه)
علف گندمی را می‌توان با تخلیه ذخایر ریشه‌ای آن از طریق چندبار قطع کردن کنترل کرد. پس از برداشت، مزرعه آلوده را باید تحریک کرد تا ریزوم‌های باقیمانده علف گندمی مجدد رشد کنند و سپس هنگامی که گیاه به ارتفاع ۱۰ سانتی‌متری رسید مجدد آن‌را قطع کرد. روش دیگر، شخم زمین در بهار و کاشت گندم سیاه به عنوان کودسبز و سپس کشت چاودار پاییزه و یا کشت مخلوط چچم یک‌ساله با محصولات ردیفی است.
علف گندمی را می‌توان با کاشت چچم یک‌ساله یا چندساله و سپس چندبار برداشت محصول در طول تابستان کنترل کرد. برش و دروی چچم باعث تخلیه تدریجی ذخایر علف گندمی می‌شود، درحالی‌که رشد چچم را تحریک می‌کند. این روش باعث غلبه چچم در رقابت با علف گندمی می‌شود. توجه داشته باشید که دیسک زدن مزرعه مشکل بیدگیاه را تشدید می‌کند، زیرا باعث پراکنده شدن تعداد زیادی ریزوم بیدگیاه می‌شود که هریک از آنها به علف هرز تازه تبدیل می‌شوند.
برگرفته از کتاب اصول کشاورزی زیستی، نوشته‌ی جی والانس، ترجمه، کوچکی، غلامی، مهدوی دامغانی و تبریزی، بخش دوم، فصل دوازدهم.
خبرگزاری گوکرن
