مدیریت علف‌های هرز

مدیریت علف‌های هرز در سیستم‌های تولید ارگانیک سبزی‌ها مستلزم اعمال روش‌ها و تکنیک‌های بسیاری است که نتیجه نهایی همه آنها، کنترل قابل قبول و اقتصادی علف‌های هرز باشد. نداشتن علف‌هرز در مزرعه برای کشاورزان ایده‌آل است، اما رسیدن به چنین سطحی از کنترل شاید در عمل ممکن نباشد و تعدادی علف‌هرز در مزرعه دیده شود (اسمیت و همکاران، ۲۰۰۰).

دو فرآیند عملیات برداشت محصول و کنترل علف‌های هرز بیشترین هزینه و نیروی کارگری مزرعه را به‌خود اختصاص می‌دهند. در این میان شرایط نامناسب محیطی که از کارکردن کولتیواتورها جلوگیری می‌کنند، هزینه‌ی وجین دستی را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهند و از سوی دیگر، کنترل مکانیکی علف‌های هرز در عمل می‌تواند نوعی خاکورزی هم به حساب آید؛ بدین‌صورت‌که در شرایط مناسب باعث هوادهی به زمین و تأمین اکسیژن برای ریشه‌های گیاه و میکروارگانیسم‌های خاک شده و تثبیت نیتروژن را بهبود می‌بخشد. کنترل علف‌های هرز در محصولات زراعی کم‌هزینه‌تر از سبزی‌هایی مانند هویج، ذرت، پیاز، چغندر لبویی و اسفناج است (لیچتنهان و همکاران، ۲۰۰۵).
اطلاع از نهاده‌های مورد نیاز علف‌های هرز و اینکه چرا علف‌های هرز در مزرعه وجود دارند، در نحوه‌ی تصمیم‌گیری برای کنترل آنها بسیار تعیین کننده است. علف‌های هرز برای رشد خود به آب، مواد غذایی و نور نیاز دارند. اولین یا بزرگترین گیاهی که محل موردنظر را اشغال نماید، نسبت به گیاهانی که بعداً ظاهر می‌شوند، از مزایای برتری در رقابت برخوردار خواهد بود. به‌همین منظور در تولید سبزی‌ها از سوزاندن علف‌های هرز قبل از جوانه‌زنی بذر سبزی‌ها یا انتقال نشای سبزی به‌منظور استفاده از مزایای رقیب برتر استفاده می‌شود تا سبزی موردنظر بتواند در رقابت با علف‌هرز پیروز شده و فراهمی نهاده‌ها را برای آن کاهش دهد. با اعمال چنین روش‌های رقابتی می‌توان هزینه‌ی کنترل‌های بعدی علف‌های هرز را به حداقل رساند (اسمیت و همکاران، ۲۰۰۰).

دوره‌ی حساس علف‌های هرز به هرگونه صدمه مکانیکی یا گرما، تا مرحله‌ی ۴-۲ برگی پس از جوانه‌زنی است و برای کنترل مؤثر آنها، هر گونه اقدامی باید در این دوره صورت پذیرد. لازم نیست محصولات در تمام دوره‌ی رشد در محیطی عاری از علف‌هرز رشد نمایند، بلکه زمانی که نابالغ و بسیار حساس‌اند، نباید در رقابت با علف‌های هرز قرار گیرند. پس از گذش این دوره، رشد علف‌های هرز برای محصولات زیان‌آور نخواهد بود. دوره‌ی حساسیت به علف‌های هرز بستگی به سرعت رشد سبزی‌ها دارد. معمولاً کنترل علف‌های هرز تا انتهای نیمه دوره رشد سبزی‌ها کافی به‌نظرز می‌رسد، اما برای سبزی‌هایی که قدرت رقابت کم تا متوسطی دارند، به‌مدت ۴-۲ هفته فراتر از نیمه دوره رشدشان باید علف‌های هرز را کنترل نمود تا بذر خود را پخش نکنند و یا مشکلی در برداشت سبزی‌ها ایجاد ننمایند.

(برگرفته از کتاب کشت ارگانیک سبزی‌ها، نوشته دکتر جوانمردی، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، فصل سوم)